Spotkanie odbyło się 29 marca w Collegium Civitas PKiN, Pl. Defilad 1 w Warszawie, w Auli A na XII piętrze.
W trakcie spotkania zaprezentowano działania animacyjne, strony wirtualnych wiejskich muzeów (www.ogniwa-tratwa.pl) oraz zaprezentowano raportu z badań w gminie Stare Juchy i Ełk. Raport pod redakcją naukową dr Barbary Markowskiej nosi tytuł: “PO CO PAMIĘTAĆ?”
PRAKTYKI PAMIĘCI A KULTURA OBYWATELSKA
Celem badania było przyjrzenie się wybranym społecznościom lokalnym, w szczególności zaś działającym w nich aktywnie kobietom, z perspektywy różnych rodzajów kapitałów i kultury obywatelskiej oraz odniesienie tych kwestii do działań na pamięci podjętych przez Tratwę i CEiIK.
Animatorzy Tratwy przyjęli, że wielowymiarowa aktywizacja pamięci może prowadzić do: wzmocnienia więzi społecznych (zwłaszcza międzypokoleniowych), być budulcem tożsamości, upodmiotowienia, wzrostu aktywności społecznej i obywatelskiej.
Ważnym elementem projektu było opisanie procesu wzmacniania kompetencji społeczno-obywatelskich lokalnych liderek, który nie tyle był bezpośrednim wynikiem działań na pamięci, co raczej towarzyszył im jako jego dodatkowy wymiar.
Badania pokazały, że mieszkańcy zaangażowani w projekt animatorów pamięci pozytywnie oceniają jego realizację. Co więcej, dostrzegają potrzebę pobudzania praktyk pamięci i wskazują na zalążki zmiany na poziomie szeroko rozumianego kapitału społecznego i kulturowego. Potwierdza to w pewien sposób, że w dłuższej perspektywie czasowej działania na pamięci, które wpisują się w szerszy nurt metody “historii mówionej” (oral history), mogą stanowić dobry sposób na pobudzanie lokalnej aktywności. Uwspólnianie pamięci daje podwaliny do tworzenia nowych tożsamości indywidualnych, rodzinnych i wspólnotowych. Jak pokazały nasze badania, związanie mieszkańców z ich miejscowościami odbywa się m.in. poprzez oswojenie najbliższej okolicy, wspólnotę przeżyć związanych z losem przesiedleńczym czy odtwarzanie zapomnianych rytuałów społecznej integracji.
Na końcu raportu zaproponowano listę “dobrych praktyk”.
Aby osiągnąć efekt wzmocnienia kompetencji społeczno-obywatelskich należy:
- wspierać tych, którzy zaczęli coś robić, ale nie doprowadzać do utrwalenia się podziału na aktywnych i biernych;
- być elastycznym i zmieniać grupy docelowe oraz sposoby działań;
- zachęcać jak najszersze grono do wspólnego działania, by przeciwdziałać rozproszeniu, wytwarzać wzorce współpracy, intensyfikować komunikację;
- rozwijać umiejętność diagnozowania i mówienia o problemach zarówno jednostkowych, jak i zbiorowych;
- być konsekwentnym i cierpliwym w działaniu na tak na poziomie mikro jak i makro;
- reprezentować wysoki poziom kompetencji obywatelskich, czyli zdolność do wykroczenia poza partykularną perspektywę indywidualnych/rodzinnych interesów i korzyści;
- zarażać tą perspektywą, co prowadzi do budowania sieci kapitału “pomostowego” i maksymalnego rozszerzenia grupy definiującej “dobro wspólne”;
- myśleć strategicznie, łącząc ze sobą wiele elementów, zwłaszcza że wzmacnianie jest działaniem kompleksowym zmiana jednego elementu pociąga za sobą zmianę całości;
Cały raport dostępny jest na stronie Collegium Civitas.
W panelu dyskusyjnym uczestniczyli:
Wiktoria Dunajewa, dziennikarka, doktorantka IS UW.
Artur Łęga, koordynator programu “Wyrównywanie szans edukacyjnych” w Polskiej Fundacji Dzieci i Młodzieży
Dr Barbara Markowska, koordynator projektu, Collegium Civitas
Ryszard Michalski, prezes stowarzyszenia Tratwa, Olsztyn
Prof. Ewa Nowicka-Rusek, kierownik Zakładu Antropologii Społecznej Instytutu Socjologii UW
Dr Tomasz Rakowski, etnolog, antropolog kultury, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW.
Spotkanie poprowadzi prof. Andrzej Szpociński (Collegium Civitas)
Partnerami projektu byli: Stowarzyszenie Tratwa (Olsztyn), Centrum Edukacji i Inicjatyw Obywatelskich (Olsztyn), Starosta Ełcki, Prezydent Miasta Ełk, Wójt Gminy Stare Juchy.
Więcej informacji o projekcie: www.civitas.edu.pl/trust_ogniwa
